Bông hoa hồng đỏ thắm tặng những chiến binh xanh, cũng là lời khẳng định tự hào của ông Hoàng Đức Vượng và VietCycle về sự tri ân, trân trọng dành cho nghề đồng nát, ve chai.
“Tôi tên là Vũ Thị Hạnh, là người nhặt ve chai. Tôi cùng hai con thuê nhà sống ở Hà Nội. Tôi là người không có công việc ổn định, mười mấy năm đi nhặt ve chai, đồng nát. Mỗi buổi sáng khi trời còn chưa rõ, tôi đã đẩy xe đạp đi khắp các con hẻm để nhặt rác, lượm ve chai, lon bia…”, chị Hạnh mở đầu bức thư gửi tới Công ty CP VietCycle và Unilever Việt Nam.
Chị Hạnh miêu tả công việc của mình bằng hai từ là “vất vả” và “bẩn thỉu”. Vất vả vì phải làm việc ngoài trời, bất kể ngày đêm, mưa nắng. Bẩn thỉu vì phải hành nghề trên những thứ bị người đời vứt đi, xem như là rác thải.
Tuy nhiên, người mẹ hai con cho biết “không than phiền” khi làm nghề đồng nát, bởi “đó là cách duy nhất có tiền lo cơm nước hàng ngày và cho các con tiếp tục tới trường”.
Cũng vì canh cánh những nỗi lo cơm áo gạo tiền, nỗi lo cái ăn cái mặc cho con, gần 30 năm về trước, cô Nguyễn Thị Thu tạm biệt bốn bạn nhỏ của mình, cho đứa út bú vội những giọt sữa mẹ cuối cùng, để rời quê hương lên Hà Nội thu lượm ve chai, đồng nát.
Thời gian thấm thoắt thoi đưa, đến nay, những đứa con của cô Thu đã khôn lớn, có công việc và gia đình riêng. Cô Thu vẫn gắn bó với nghề rác thải, dù ngày một yếu đi, vì mong “sau này không trở thành gánh nặng cho các con”.
Chị Hạnh, cô Thu là hai trong số hàng ngàn phụ nữ trong mạng lưới của VietCycle và Unilever Việt Nam và có lẽ nằm trong số hàng trăm nghìn phụ nữ đang chọn ve chai, phế liệu làm nghề mưu sinh.
Lựa chọn công việc cực nhọc, nguy hiểm, chịu nhiều mặc cảm, ấm ức để đổi lấy mức thu nhập bấp bênh, những người phụ nữ ấy đã hy sinh trọn vẹn những gì mình có cho gia đình, cho thế hệ tương lai.
Hơn ai hết, họ xứng đáng với sự tôn vinh, với những lời chúc tụng vào dịp tri ân người phụ nữ như Ngày phụ nữ Việt Nam 20/10. Tuy nhiên, trong suốt nhiều năm, những ngày lễ kỷ niệm, những ngày tôn vinh phụ nữ, đối với chị Hạnh hay cô Thu có lẽ không khác gì so với thường nhật.
Vẫn phải dậy sớm thức khuya, vẫn phải nhặt từng vỏ chai, vỏ lon, cân đối tiền nhà, tiền chợ, tiền học cho con hay tiền giắt lưng phòng đau ốm.
Tôi thầm tự hỏi, “nghề của mình cũng có ai nhớ tới, quan tâm sao?”, để rồi nghẹn ngào nhận ra rằng câu trả lời là “có”Chiến binh xanh Nguyễn Thị Thu viết thư gửi tới VietCycle và Unilever Việt Nam.
Số phận cứ tiếp tục nghiệt ngã như vậy, cho đến khi có sự xuất hiện dự án Hồi sinh rác thải nhựa, một sáng kiến của VietCycle và Unilever Việt Nam.
“Tôi thầm tự hỏi, “nghề của mình cũng có ai nhớ tới, quan tâm sao?”, để rồi nghẹn ngào nhận ra rằng câu trả lời là có”, cô Thu bộc bạch tâm sự trong bức thư gửi dự án Hồi sinh rác thải nhựa.
Từ vô hình tới vô hạn
Năm 2018, VietCycle được thành lập bởi ông Hoàng Đức Vượng, một doanh nhân có nhiều năm trong ngành tái chế, cùng những người anh em, cộng sự đồng hành cùng ông trong suốt sự nghiệp “biến rác thành vàng”.
VietCycle là bước đi nhằm thực hiện khát vọng hiện đại hóa ngành công nghiệp tái chế vốn èo uột, manh mún, tự phát, lạc hậu và chịu nhiều định kiến.
Kinh nghiệm của một doanh nhân giúp ông Vượng hiểu được rằng mọi thay đổi đều cần đi từ gốc rễ. Gốc rễ của ngành tái chế xuất phát từ chính người đồng nát, ve chai đang ngày đêm nhặt nhạnh phế liệu, chuyển về các làng nghề để phân loại, vệ sinh, rồi chế biến thành những sản phẩm tiêu dùng.
Không chỉ có ý nghĩa với ngành tái chế, nghề đồng nát, ve chai còn đóng vai trò quan trọng trong quản lý chất thải rắn và bảo vệ môi trường. Ông Vượng từng không ít lần khẳng định, nếu không có lực lượng ve chai, đồng nát, rác thải có lẽ đã “ngập đến cổ chứ không phải ngập đến chân nữa”.
Tuy nhiên, những đóng góp ấy, trong suốt nhiều năm không được đền đáp xứng đáng. Thu nhập ít ỏi, bấp bênh, không được đóng bảo hiểm, người hành nghề ve chai, đồng nát chịu đủ mọi sự tủi nhục, ấm ức, chỉ biết chấp nhận số phận, chỉ biết gắng sức mỗi ngày.
Niềm tin duy nhất của cô Thu, chị Hạnh và hàng trăm nghìn phụ nữ cùng cảnh ngộ, có lẽ chỉ là thế hệ tương lai, là những đứa con lớn lên, ăn học thành tài, tìm được một công việc tốt, không còn phải lam lũ, vất vả như nghề của mẹ.
Ông Vượng cùng đội ngũ VietCycle không chấp nhận rằng số phận của những người phụ nữ ve chai chỉ mãi luẩn quẩn trong “công thức chung” như vậy. Xã hội muốn phát triển thì mọi công dân đều phải văn minh, văn minh cả với rác và với những người nhặt rác vốn rất xứng đáng được tôn vinh.
Năm 2020, dự án Hồi sinh rác thải nhựa được VietCycle triển khai, dưới sự đồng hành của Unilever Việt Nam – doanh nghiệp hàng tiêu dùng hàng đầu Việt Nam cũng đang mong muốn đóng góp vào môi trường thông qua sử dụng bao bì tái chế và thúc đẩy thu gom, tái chế phế liệu đúng cách.
Dự án tạo ra một hệ sinh thái đoàn kết những người đồng nát, ve chai và đưa ra nhiều giải pháp hỗ trợ, từ thăm hỏi, tặng quà, mua bảo hiểm y tế, đào tạo kỹ năng phân loại và an toàn lao động cho đến đề xuất những cơ chế, chính sách để Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp cùng vào cuộc để nâng cao chất lượng đời sống cho lực lượng đặc biệt này.
Trong khuôn khổ dự án, ông Vượng gọi họ là những “chiến binh xanh”, một cái tên chứa đựng niềm tự hào đề không chỉ công chúng mà ngay cả những người thu lượm ve chai cũng tự ý thức được vai trò trân quý, giá trị lớn lao họ đang ngày đêm đem lại cho cộng đồng và xã hội.
Sau 5 năm, hệ sinh thái của dự án Hồi sinh rác thải nhựa đạt đến con số hơn 3.000 người. Đáng quý hơn, theo ông Vượng, là sự tự tin, đoàn kết và yêu nghề đã hình thành trong những chiến binh xanh.
Họ không còn gắng gượng mỗi ngày vì “không còn lựa chọn nào khác”, thay vào đó là niềm tin vào bản thân, tin vào ý nghĩa công việc, tin vào tương lai tốt đẹp hơn dành cho họ, vốn đang được VietCycle và Unilever Việt Nam nỗ lực thúc đẩy mỗi ngày.
Tri ân những chiến binh xanh
Năm 2022 là lần đầu tiên VietCycle và Unilever đưa ra sáng kiến tổ chức một buổi lễ tri ân những chiến binh xanh nhân Ngày phụ nữ Việt Nam 20/10. Những bông hoa hồng đỏ thắm được gửi tặng tới những chiến binh xanh, không phải món quà giá trị nhưng là lời động viên sâu sắc và ý nghĩa tới những đóng góp thầm lặng của họ trong suốt nhiều năm gắn với rác thải.
Bên cạnh những bài phát biểu, những lời tri ân, ông Vượng dành phần lớn thời lượng để chiến binh xanh được cất lên tiếng nói. Ngày đầu tổ chức, các cô, các chị không tránh khỏi e dè, vị Chủ tịch VietCycle đến tận từng bàn, dùng những lời thân tình nhất để động viên chiến binh xanh kể về vất vả, khó nhọc và cả ước mơ tương lai.
“Các chị nói đi, nói để các tổ chức, doanh nghiệp, chính quyền, truyền thông báo chí biết được tâm sự và cả nguyện vọng của các chị”, ông Vượng động viên.
